جرایم فرار مالیاتی
تیم تحریریه تیپی تکس

آنچه خواهید خواند:

جرایم فرار مالیاتی در ایران سال 1403

مالیات بخشی از درآمد هر فرد شاغل است که باید آن را سر موعد مقرر به دولت پرداخت کند. بعضی از افراد به دنبال این هستند که تمام درآمد خود را داشته باشند و به دولت مالیات ندهند و به نوعی دولت را دور بزنند که این موضوع جز موارد خلاف قوانین است. طبق قانون مالیات های مستقیم هر فرد شاغل باید هر ماه به ارسال صورتحساب الکترونیکی به سامانه مودیان بپردازد تا طبق آن مالیات او تعیین شود. اگر فردی بخواهد از این کار اجتناب کند، مشمول جریمه خواهد شد. در این مطلب با ما همراه باشید تا در مورد جرایم فرار مالیاتی بیشتر صحبت کنیم.

فرار مالیاتی چیست؟

بسیاری از افراد تصور می کنند فعالیت های غیر قانونی که برای عدم پرداخت مالیات انجام می دهند فرار مالیاتی است. اما باید بگوییم که این تصور اشتباه است و هر نوع فعالیت قانونی و غیر قانونی که مودیان بخواهند به واسطه آن مالیات پرداخت نکنند، فرار مالیاتی محسوب می شود. افراد شاغل و مشمول پرداخت مالیات باید تحت هر شرایطی، همان مبلغی را که سازمان امور مالیات برای آن ها تعیین کرده است، پرداخت کنند. گاهی برخی از افراد با ارائه مدارک جعلی، صوری یا حتی عدم ارائه مدارک کافی، فروش محصولات و خدمات خود یا امثال آن ها، می خواهند دولت را دور بزنند تا مالیات کمتری بدهند. به کلیه چنین فعالیت هایی فرار مالیاتی می گویند.

جرم فرار مالیاتی

در قانون جرم انگاری ما به تعداد فراوانی جر مشاهده می کنیم. براساس ماده 199 و 200 از قانون مالیات های مستقیم، تمام اشخاص شاغل چه حقیقی و چه حقوقی باید طبق مقررات قانونی، کسر و ایصال مالیات خود را پرداخت کنند. چنان چه بخواهند از پرداخت آن فرار کنند، علاوه بر مسئولیت تضامنی که با مودی در پرداخت مالیات خواهند داشت، مشمول جریمه هم می شود. جرایم فرار مالیاتی هم برابر است با 20 درصد مالیاتی که پرداخت نشده است. البته که این قانون هم مانند تمام قوانین دارای تبصره است. براساس تبصره ماده 199 قانون مالیات های مستقیم اگر متخلفان دولتی مسئول کسر مالیات وزارتخانه ها، موسسات یا شرکت های دولتی و جتی شهرداری باشند، مشمول مجازات براساس قانون تخلفات اداری خواهند بود.

روش ها و انواع فرار مالیاتی

روش ها و انواع فرار مالیاتی

معمولا فرار مالیاتی با روش های مختلفی صورت می گیرد اما هدف همه این روش ها این است که مودی از پرداخت مالیات فرار کند و یا آن را کمتر از مقدار تعیین شده پرداخت کند. نوع رفتار فرد در فرار از مالیات می تواند به شکل های مختلفی باشد. مطابق قانون اگر فرد با قصد فرار از پرداخت مالیات و با آگاهی، مرتکب رفتارهایی که در ادامه نام می بریم، شود، جرایم فرار مالیاتی اتفاق می افتد.

  •     اسنادی که برای ترازنامه ها و حساب سود و زیان ارائه می دهد، نادرست باشد.
  •     اظهارنامه مالیاتی برای سه سال متوالی را ارائه ندهد.
  •     فعالیت های اقتصادی و درآمدی خود را پنهان کند.
  •     اجازه ندهد ماموران مالیاتی به اطلاعات مودی دسترسی پیدا کند.
  •     ماموریت وصل یا کسر مالیات را به درستی انجام ندهد.
  •     از کارت بازرگانی اشخاص دیگر استفاده کند.
  •     فعالیت های خود را به گونه ای قلمداد کند که مشمول معافیت مالیاتی شود.

تمام این رفتارهایی که نام بردیم جرم مالیاتی محسوب می شود که برای این افراد مجازات فرار مالیاتی در نظر گرفته می شود و این مجازات معمولا سنگین هستند.

دلایل فرار مالیاتی اشخاص و فرار مالیاتی شرکت ها

در ایران محققان در مورد فرار مالیاتی تحقیقات زیادی انجام دادند تا متوجه شوند علت این امر چیست؟ از جمله مواردی که در این تحقیقات مورد توجه قرار گرفته بود موارد زیر بودند:

  •     این که پایه های مالیاتی تنوع زیادی نداشتند و ترکیب درآمدهای مالیاتی هم نامناسب بود.
  •     وجود معافیت مالیات های متنوع و گسترده هم یکی از دیگر از دلایل فرار مالیاتی بود که باعث شده تا افراد از این روش به نفع خود استفاده کنند.
  •      پیچیدگی و ابهام در قوانین مالیاتی و ابهام در فرایند آن نیز هم یکی دیگر از علل فرار مالیاتی شناخته شده بود.
  •     از طرفی چون مردم به عملکرد و استفاده صحیح از مالیات ها اعتماد ندارند، سعی می کنند از پرداخت مالیات فرار کنند.

فرهنگ مالیاتی متاسفانه در ایران هنوز خیلی ضعیف است و همین موضوع باعث شده تا افراد بخواهند دست به جرایم فرار مالیاتی بزنند. نظام جامع اطلاعات مالیاتی هم هنوز به خوبی و درستی در کشور شکل نگرفته است و ساختار اقتصاد ایران با مشکلات زیادی مواجه است. همه این عوامل در کنار هم باعث شده تا افراد بخواهند برای اعتراض به شرایط قطعی مالیات خود را پرداخت نکنند و یا از روش های مختلف برای دور زدن دولت استفاده کنند.

نحوه دریافت مالیات از شرکت ها و اشخاص حقیقی

دولت برای این که بتواند مالیات را از اشخاص حقوقی و حقیقی به موقع و به صورت سیستمی دریافت کند تا کمترین میزان جرم فرار مالیاتی اتفاق بیفتد، سامانه مودیان را راه اندازی کرد. اگر نمی دانید سامانه مودیان چیست؟ حتما مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید. تمام افراد صاحب شغل چه حقیقی و چه حقوقی باید در این سامانه ثبت نام کنند تا اطلاعات مالی و درآمدی آن ها ثبت شود. در نهایت هم مالیات هر شخص حقوقی و حقیقی براساس میزان درآمد سالانه ای که دارند محاسبه خواهد شد. برای دریافت مالیات روش های مختلفی وجود دارد که در ادامه آن ها را نام می بریم:

  •     ثبت نام در سامانه مودیان و ارائه اطلاعات مالی
  •     کسر مستقیم از حقوق کارمندان
  •     مالیات بر ارزش افزوده که مصرف کننده باید پرداخت کند.
  •     استفاده از نرم افزار ارسال صورتحساب الکترونیکی به سامانه مودیان

دولت هم سعی کرده است برای این که جرایم فرار مالیاتی کمتر شود، تخفیفات و مشوق های مالیاتی را بیشتر کند تا کسب و کارها تشویق شوند به موقع مالیات خود را پرداخت کنند. از طرفی قانون مالیات های مستقیم شامل مجازات و جریمه پرداخت نکردن مالیات هم است تا این موضوع تنبیهی برای افرادی که می خواهند از مالیات فرار کنند، محسوب شود.

جرایم فرار مالیاتی شامل چه مواردی می شود؟

جرایم مالیاتی تنوع زیادی دارد که برای هر یک از آن ها جریمه های مختلفی در نظر گرفته شده است. برخی از جرایم مالیاتی شامل مواردی هستند که در ادامه آن ها را نام می بریم. طبق مصادیق فرار مالیاتی و مصداق جرم مالیاتی تمام موارد زیر جز جرایم فرار مالیاتی محسوب می شود و تک تک آن ها دارای جریمه مالیاتی مشاغل مخصوص به خود هستند:

  •     پرداخت مالیات پس از سررسید در موعد مقرر
  •     عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی به سامانه مودیان
  •     پنهان کردن درآمد اصلی و یا ابراز هزینه های غیر واقعی در اظهارنامه
  •     عدم تسلیم ترازنامه و حساب سود و زیان و یا عدم ارائه دفاتر
  •     رد دفاتر قانونی
  •     عدم ارائه فهرست دریافت کنندگان حقوق در موعد مقرر
  •     عدم ارسال صورت حساب یا فهرست قرارداد پیمانکاری
  •     عدم پرداخت مالیات حقوق و مالیات تکلیفی در مهلت مقرر
  •     عدم پرداخت مالیات تکلیفی موضوع ماده ۱۰۴ ظرف مهلت مقرر
  •     عدم صدور صورتحساب یا عدم درج شماره اقتصادی خود و طرف معامله یا استفاده از شماره اقتصادی خود برای معاملات دیگران یا استفاده از شماره اقتصادی دیگران برای خود
  •     عدم ارائه فهرست معاملات انجام شده و قراردادها در سامانه مودیان در مدت زمان تعیین شده
  •     عدم تسلیم گزارش حسابرسی مالی در مدت زمان معین

مجازات جرم فرار مالیاتی

مجازات جرم فرار مالیاتی

حالا متوجه شدیم فرار مالیاتی چیست و شامل چه مواردی می شود وقت آن رسیده تا در مورد مجازات فرار مالیاتی صحبت کنیم. در ادامه هر یک از آن ها را به طور کامل توضیح خواهیم داد:

محاسبه مالیات به شیوه علی الراس

همان طور که پیش تر اشاره کردیم افراد یا موسسات با دستکاری کردن اسناد و مدارک خود سعی دارند تا مامور مالیاتی و ممیز را فریب دهند تا مبلغ کمتری را در مقایسه با رقم مالیات ی که موظف به پرداخت آن است، پرداخت کنند. از طرفی ما به این موضوع هم اشاره کردیم که فرد بعد از آشکار شدن جرایم فرار مالیاتی باید نهایتا مالیات اصلی خود را پرداخت کند. اما سوالی که ایجاد می شود این است که اگر اسناد کامل نباشد، چطور می توان این کار را انجام داد؟ در حقیقت در چنین شرایطی مالیات به شیوه علی الراس محاسبه خواهد شد. حتی در شرایطی که فرد یا موسسه با مامور مالیات یا ممیز نخواهد همکاری نکند و اسنادی مانند اظهارنامه مالیاتی را ارائه ندهد، از شیوه علی الراس استفاده می کنند.

در این شرایط ممیز مالیاتی بودن، در نظر گرفتن سود زیان یا مخارج ثابت، جاری شرکا، هزینه انبار، مواد اولیه و غیره است که باید 25 درصد کل درآمد را به صورت علی الراس به عنوان مالیات لحاظ کرد. معمولا مالیات علی الراس از مالیاتی که فرد به صورت قانونی پرداخت می کند، به مراتب بالاتر است. پس به وسیله این تنبیه تلاش می شود تا شرکت ها و اشخاص را با ممیزهای مالیاتی صادق کنند و اظهارنامه مالیاتی خود را هم در زمانی که دولت تعیین کرده، تسلیم اداره مالیات کنند.

جریمه و حبس

جریمه و حبس یکی از مجازات فرار مالیاتی است و بیشتر شامل حال افرادی می شود که به صورت مستقیم اقدام به فرار مالیات کرده اند و یا دستی در آن داشته اند.

محرومیت از معافیت و بخشودگی

بخشودگی جرایم مالیاتی سامانه مودیان یکی از تشویق هایی است که از سوی سازمان امور مالیاتی ارائه می شود اما اگر فرد مرتکب جرم شود، محروم از این امتیاز خواهد شد. قوانین مالیاتی دارای انواع معافیت مالیاتی و بخشودگی اس. زمانی که فرد قادر به استفاده از این معافیت ها نباشد، یک تنبیه سخت برای متخلف در نظر گرفته می شود. این تنبیه برای انواع شرکت ها و اشخاص حقیقی هم صدق می کند.

ممنوع الخروج شدن

طبق ماده 202 قانون مالیات های مستقیم، سازمان امور مالیاتی می تواند جلوی افرادی که بدهی مالیاتی دارند، مدیران حقوقی و مشمولان مالیاتی را بگیرد و اجازه خروج از کشور را به آن ها ندهد. در صورتی که یک شرکت بدهی مالیاتی داشته باشد، اعضای هیئت مدیره آن ممنوع الخروج خواهند شد.

ابطال اسناد انتقال صوری

بسیاری از افراد برای این که از پرداخت مالیات فرار کنند، نقل و انتقال های صوری به حساب اعضای خانواده خود از مله همسر، پدر، مادر، فرزند، خواهر و برادر انجام می دهد. در صورتی که تشخیص داده شود این کار برای فرار از مالیات بوده باشد، تمام اسناد نقل و انتقالی بین این اشخاص باطل خواهد شد. سازمان مالیات می تواند برای این کار از مراجع قضایی اقدام کند.

مجازات اداری

گاهی هم پیش می آید که موسسات و شرکت های دولتی و یا وزارتخانه ها مرتکب جرایم فرار مالیاتی می شوند. معمولا در چنین مواقعی همیشه یک یا چند کارمند مسئول این جرم هستند. در این شرایط باید براساس مجازات اداری با این افراد برخورد شود. بنابراین کلیه اشخاصی که به صورت حقیقی یا حقوقی فعالیت دارند، تمام اشخاصی که خارج از ایران هستند اما منبع درآمد آن ها از ایران است، تمام اشخاص خارجی که در ایران فعالیت دارند، می توانند شامل مجازات اداری شوند.

مجازات فرار مالیاتی برای اشخاص حقوقی

مجازات فرار مالیاتی برای اشخاص حقوقی معمولا شدیدتر از اشخاص حقیقی است. این مجازات ها نه تنها که شامل حال شرکت و سازمان می شود، بلکه شامل تمامی افرادی که در شرکت کار می کنند اعم از حسابداران و مدیران هم خواهد شد. طبق قوانین مربوط به سازمان امور مالیاتی مجازاتی که برای اشخاص حقوقی در نظر گرفه شده است موارد زیر است:

  •     ممنوعیت فعالیت شرکت که ممکن است از 6 ماه تا 2 سال متغیر باشد و در این مدت زمان شرکت حق هیچ گونه فعالیتی ندارد.
  •     حبس تعزیری که ممکن است 6 ماه تا 2 سال متغیر باشد و برای افراد خاطی در شرکت در نظر گرفته می شود.
  •     انتشار حکم صادر شده از سوی دادگاه در رسانه ها و روزنامه های کثیرالانتشار.
  •     جرائم نقدی که می تواند بین 20 تا 80 میلیون ریال متغیر باشد.

اگر هم حسابدار یا مدیران شرکت بخواهند از پرداخت مالیات فرار کنند و یا دولت را دور بزنند، در حالی که دیگر اعضای شرکت هم از آن اطلاع داشته باشند، مشمول جریمه و مجازات خواهند شد.

مجازات فرار مالیاتی برای اشخاص حقیقی

افرادی که صاحب شغل هستند اگر بخواهند از پرداخت مالیات خودداری کنند، برای آن ها هم تنبیه فرار مالیاتی در نظر گرفته می شود. حتی اگر فرد شغلی نداشته باشد و بخواهد برای عدم پرداخت مالیات ارث و میراث خود دولت را دور بزند، شامل مجازات هایی که در ادامه نام می بریم خواهد شد:

  •     حبس تعزیری حداقل 6 ماه و حداکثر 2 سال.
  •     جریمه نقدی بین 2 تا 8 میلیون تومان.
  •     شلاق حداقل 31 ضربه و حداکثر 74 ضربه.
  •     محرومیت از حقوق اجتماعی بین 6 ماه تا 2 سال.
  •     انتشار احکام صادر شده از دادگاه در رسانه های ملی و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار.

مجازات همکاری در فرار مالیاتی

مجازات همکاری در فرار مالیاتی

افرادی که از تخلفات مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی اطلاع دارند و آن را گزارش نمی دهند، مشمول جریمه خواهند شد. جرایم مربوط به همکاری در فرار مالیاتی هم بسته به نوع تخلف متغیر خواهد بود.

راه های مقابله با فرار مالیاتی

فرار مالیاتی می تواند به نظام اقتصادی یک کشور ضربه مهلکی بزند. به همین دلیل دولت راهکارهایی برای مقابله با این جرم ارائه کرده است که در ادامه آن ها را برای شما عنوان می کنیم:

  •     تقویت نظام مالیاتی: بهتر است قوانین مالیاتی اصلاح شوند و بهبود یابند و توانایی سازمان امور مالیاتی کشور هم در زمینه بررسی دقیق و کارآمد اجرای قوانین افزایش یابد.
  •     تقویت نظام نظارتی: استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباط برای این که داده ها و اطلاعات هر مودی جمع آوری شده و تجزیه و تحلیل هم شود. همچنین بهتر است همکاری بین ادارات دولتی هم افزایش یابد تا اطلاعات درست تری در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار گیرد.
  •      افزایش آگاهی عمومی: می توان با برگزاری کمپین ها و برنامه های آموزشی مختلف در زمینه مزایای پرداخت مالیات و عواقب پرداخت نکردن آن ها، افراد را تشویق به پرداخت به موقع مالیات کرد.
  •     ترویج فرهنگ پرداخت مالیات: آموزش و تشویق افراد برای پرداخت مالیات به عنوان یک وظیفه اصلی، ملی و اجتماعی.
  •     اجرای قوانین سخت گیرانه: استفاده از قوانین جزایی و مجازات های سنگین برای افرادی که از پرداخت مالیات فرار می کنند.

·        پیاده سازی سامانه های الکترونیکی: می تواند سامانه های الکترونیکی برای گزارش تخلفات مالیاتی راه اندازی کرد و در کنار آن روی فعالیت های مالی هم نظارت داشت.

سامانه گزارش جرم فرار مالیاتی

یکی از مهم ترین ابزارها در مبارزه با فرار و تخلفات مالیاتی گزارش فرار مالیاتی است که سازمان امور مالیاتی و همچنین افراد حقیقی و حقوقی می توانند آن را انجام دهند. در ایران سامانه www.intamedia.ir یکی از سامانه هایی است که افراد می توانند بدون افشای هویت خود، اشخاص حقیقی و حقوقی که مرتکب جرم مالیاتی شده اند را به همراه مورد تخلف گزارش دهند. البته که باید شواهد و مستندات مربوط به فعالیت های مالیاتی پنهان یا نادرست هم در این سامانه ثبت شود.

نکاتی که باید در مورد فرار مالیاتی و جرایم مربوط به آن بدانید

 حالا که با با کلیات فرار مالیاتی آشنا شدیم بهتر است چند نکته مهم را به شما گوشزد کنیم:

  •     برای فرار مالیاتی راه جبران وجود دارد. اگر خیلی زود به اشتباه خود پی بردید، در پی جبران آن باشید. سیستم مالیاتی شرایطی را برای پرداخت مالیات برای شما فراهم خواهد کرد.
  •     اگر سازمان یا نهادی مرتکب جرم فرار مالیاتی شود، صدور هرگونه سند تجاری از سوی آن سلب می شود.
  •     بهتر است در صورت مواجه با هر نوع ارتکاب فرار مالیاتی، آن را به ماموران مالیاتی گزارش دهید.

راه های فرار مالیاتی در ایران

خوشبختانه در ایران با سیستمی شدن امور مالیاتی، تاریخ انقضای فرار مالیاتی به پایان رسیده و دیگر کسی نمی تواند از پرداخت مالیات فرار کند و از بار مالیاتی و جرائم و مجازات های آن هم در امان باشد. البته گفتنی است که تا قبل از سال 1395 فرار مالیات جرم حساب نمی شد. اما امروزه در راستای قوانین جدید مالیات های مستقیم، فرار مالیاتی جرم تلقی می شود و کسی که اقدام به این کار کند، مجازات سنگینی برای او در نظر گرفته می شود. به این ترتیب با فرار مالیاتی درآمدهای واقعی و توسعه کسب و کار هم به واسطه اضطراب و استرسی که مودیان از مجازات آن دارند، کاهش پیدا خواهد کرد.

نقطه مقابل فرار مالیاتی قرار مالیاتی است که می توان به جای فرار کردن از پرداخت مالیات، با دید بازتری تکالیف مالیاتی را انجام داد. با انجام قرار مالیاتی، زمانی که تکالیف قانونی مالیاتی که برای همه شهروندان تعیین شده است، به درستی اجرا شود، باعث حذف جریمه خواهد شد و در راستای آن مالیات مضاعف هم کاهش خواهد یافت. بنابراین درآمدها به صورت واقعی افزایش پیدا می کند و کسب و کارها هم توسعه می یابند.

در ضمن می توانید به جای فرار مالیاتی از معافیت های مالیاتی زیادی که قانونگذاران برای مشاغل مختلف ارائه داده اند، استفاده کرد. از جمله این معافیت ها می توان به معافیت در زمینه صادرات و بسیاری از معافیت های دیگر با توجه به نوع کسب و کار استفاده کرد.

فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی چه تفاوتی با یک دیگر دارند؟

یکی از اصلی ترین تفاوت ها بین این دو مفهوم در مورد رفتار مودیان است. فرار یا دور زدن مالیات، به نوعی جرم و تخلف محسوب می شود و زمانی این اتفاق می افتد که مودی نخواهد مالیات خود را پرداخت کند. اما اجتناب از پرداخت مالیات به این شکل است که فرد هیچ ترس و ابایی از پرداخت مالیات ندارد که این موضوع نشات گرفته از خلاهای موجود در قوانین مربوط به مالیات است. در اجتناب مالیاتی معمولا فرد به دنبال راهکارهایی است تا مبلغ مالیات را کاهش دهد.

نرم افزار تیپی تکس برای جلوگیری از مشکلات مالیاتی

ما در این مقاله در مورد فرار مالیاتی و مجازات مربوط به آن صحبت کردیم و همچنین گفتیم که چه دلایلی باعث می شود تا افراد از پرداخت مالیات فرار کنند. ما توصیه می کنیم برای این که بتوانید از ایجاد مشکلات مربوط به مالیات جلوگیری کنید و دانش حسابداری خود را در این زمینه بالا ببرید، از نرم افزار حسابداری تیپی تکس کمک بگیرید. شما می توانید با استفاده از این نرم افزار با دقت زیاد و بدون کوچک ترین خطا صورتحساب های الکترونیکی خود را به موقع ارسال کرده و در نهایت در موعد مقرر مالیات خود را پرداخت کنید.

سوالات متداول در خصوص جرایم فرار مالیاتی

اگر شخصی با علم و از روی عمد ظرف سه ماه اظهارنامه مالیاتی خود را تسلیم نکند و یا این که مدارک خلاف واقع مالیات ارائه کند تا مالیات کمتری بپردازد، جرم کرده است که شامل جرایم فرار مالیاتی می شود.

مجازات هم شامل حبس بین 6 ماه تا 2 سال و هم شامل جریمه نقدی بین 2 تا 8 میلیون تومان و محرومیت از معافیت های مالیاتی در نظر گرفته شده است.

اگر فردی از این که شخص حقیقی یا حقوقی مرتکب تخلف مالیاتی شده است، اطلاع داشته باشد اما آن را گزارش ندهد، در واقع با متخلف همکاری کرده است و مشمول جریمه می شود.

خیر. فرار مالیاتی جرم محسوب می شود و هیچ تخفیفی برای آن در نظر نگرفته شده است.

خیر با قوانینی که از سال 1395 به بعد برای مالیات های مستقیم وضع شده است، هیچ راهی برای فرار از پرداخت مالیات وجود ندارد.

فرار مالیاتی غیرقانونی و شامل پنهان کردن درآمد ها است اما اجتناب از مالیات زمانی استفاده می شود که افراد بخواهند میزان مالیات را کاهش دهند.

تاریخ انتشار: 30 آبان 1403
0 دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *